Sesli Kütüphane İle Körlere Ses Ver

Körler için gönüllü kitap okuyarak, sesinizle ölümsüz olmak ister misiniz? Evet diyenlere, Sesli Kütüphane deneyimimi mutlulukla aktarmaya başlayayım.

Sesli kütüphane, sese dönüştürdüğünüz her harf, kelime ve cümlelerinizle, körlerin beynine, ruhuna, gönlüne, bilgisine, zevkine, hayallerine, öğrenmesine sessel bir yolsunuz. Kim o yolda olmak istemez?

Bir ses deyip geçmemek lazım.

Ses, konuşma olup, bizi olduğu gibi dışarıya çıkarıyor ya da bizi, dışarıya saklıyor.

Ses, müzik olup, ruh denen o esrarengiz noktayı etkiliyor, tetikliyor, sarmalıyor.

Bu etkilerle, etkiliyoruz ve de etkileniyoruz.

Her şey ses çıkarıyor.

En mucizevi bulduğum ses ise, rüzgar.

Herkesin Sesi Var

Benim de Varmış

Sesimin olduğunu ben değil de, lisedeyken başkaları fark ettirdi bana.

O zamanlardan bu zamana değişmeyen sözler;

Sesin, çok farklı, akılda kalıcı, çekici, seksi, gıcıklayıcı, seslendirme yaptın mı, radyo programı yapsana, yaptın mı, şarkı söylesene, söyledin mi, … vb.

Sesimle, ilgili yaşadığım bir anım ise;

Üniversitede iken, İshak Alaton’un bir seminerinden haber vermişti hocamız. Gittiğimde, büyükçe sınıfta oturacak yer kalmadığı gibi, ayakta duranların da arkasında kalmıştım. Konuşma masasın,ı aralıkların arasından düzenli göremesem de konuşmayı dinleyebiliyordum. İshak Alaton’un konuşması bitince, dinleyicilerin soru bölümüne geldi sıra, ben elimi değil kolumu da kaldırdım, görünebilmek için. 🙂 Mikrofon ulaştı, sordum, sorum cevaplandı, diğerlerinin soruları ve cevapları derken, etkinlik bitti, dağıldık.

Ertesi gün okuluma gittim, Sermaye Piyasası dersimiz vardı, şu an bazı ayrıntıları hatırlayamamakla beraber, konu seminere geldi, hoca o ara, bana dönüp, final notuna 100 verdim dedi. Nasıl 100 verdiniz hocam? Sorduğum soruyu anlattı. İnanın o sorumu şu an hatırlayıp şimdi buraya yazmak isterdim. :). Sorumu beğenmiş hoca. Peki hocam, benim ben olduğumu nasıl anladınız, ben sizi görmedim, ben en arkalardaydım, dedim. Sesinden tanıdım, dedi.

Sesimle ilgili geri bildirimlerden en tetikleyici unsur, bu oldu, sesimle bir şey yapmalıyım’ın beynimde, ruhumda, yıllarca için için oluşmasında.

Hangi Kitaplar Seslendirilebilinir?

Bir kitabı sesli okuyabilmeniz için, o kitabın ticari amaçla sesli okunmuş halinin olmaması gerekiyor. Onun dışında, kitabın yayın evinden, yazarından vs.den izin almanıza gerek yok. Çünkü, körler için sesli okumanızdan, ücret almıyor ve kazanç sağlamıyorsunuz, yaptığınız o sesli kitap, nezdinde gerçekleştirdiğiniz kurumun malı oluyor (size, yayınlanan sesli kitap okuma kaydınız verilmiyor), o kurum da bunu, körlere ücretle, ticari amaçla sunmuyor.

Sesli Kütüphane: GETEM

Yıl 2019’a geldiğinde, öncelikle Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı GETEM’in web sitesini ziyaret ettim.

Denildiği gibi okuduğum kısa metnin ses kaydını, GETEM’e  gönderdim. Kabul gördü.

Ancak evdeki bilgisayarıma gerekli programı hem kuramadığımdan hem de kurabilseydim bile, GETEM bünyesindeki 2 tane olan, okuma kabinlerinde okumayı, kendim için teknik açıdan daha iyi olacağını düşündüm. Neden? Teknik olarak orada bir şeye takılırsam, hemen birisi yadım edebilirdi, her zaman eşit bir sessizliği ve odaklanmayı daha iyi sağlayabilirdim.

Bu düşüncelerle, yerinde okuma yapmak için kalktım GETEM’e gittim.

GETEM’e metroyla giderseniz bu renk cümbüşü karşılıyor sizi.

Orada da bir kısa metin okuması yaptım. Dinlendi. Kabul gördü. Uzaktan değil, GETEM’de sesli kitap okumak istediğimi söylediğimde, randevuların dolu olduğu belirtildi, boş olan gün ve saatte ise ben uygun değildim. Bunun üzerine, GETEM, isterseniz  Haziran-Eylül  arası gelin, yani yaz tatilinde sesli okuma talepleri azalıyor, dedi. Henüz Nisan ayında idik ve beklemek bana göre değildi.

Okumanın Püflerine DikkatKesilin

Özen, hayattaki en değerli başlangıç ve sondur.

Gönüllü olmak istiyorum bölümündeki tüm bilgileri birkaç kez okudum. Sizler de bu sayfada yer alan her kelimeyi dikkatle, özenle, önemle okuyun, her geçen linke tıklayın, onları da okuyun.

Niye mi? Körler için sesli kitap okuması, bir cerrahın, ameliyatla hastanın ona sıkıntı yaratan unsuruna ulaşması gibidir. Her doğru hareket iyilik, her yanlış hareket zarar verir.

Siz de, sesli kitap okumanın püf noktalarına dikkat etmeden okuduğunuzda, ayırdığınız zaman, çaba, kör insanın dinleyerek okumasında  gerekli yararı yaratmayacak ve siz, işe yaradığını sanarken, öylece atıl olarak duracak.

GETEM’de bir kitap seslendirecekseniz, bunun, körler tarafından talep edilen kitaplar listesinden yapmanız isteniyor (zorunlu). Bence oldukça anlamlı, tutarlı ve faydalı bir zorunluluk.

Burada okuma yapmadığım için, çay kahve gibi unsurları bilmiyorum ama su içersiniz kesin.

Sesli Kütüphane: Kadıköy Belediyesi

Biraz daha araştırdım, Kadıköy Belediyesi’nin, Görme Engelliler web sitesine eriştim.

Buradaki kitap seslendirme kurallarını okudum.  Uzaktan erişimle değil, sadece ilgili merkezdeki 4 adet sesli kitap okuma kabininde okumanın yapılabileceğini belirttiler. 

Orada kısa bir metin kaydı oluşturdum, dinlendi, kabul gördü. Giderken yanımda okumak istediğim kitabı götürmüştüm. Hemen o gün uygunsa başlamak istediğimi söyledim. Randevulara göre uygundu. Dikkat edilmesi gereken hususları bir kez daha anımsattılar. Sesli okuma programı yüklü bilgisayarda, nasıl ses kaydı yapacağımı, yanlış okursam, öksürürsem, başkaca bir aksama olursa, orayı nasıl silebileceğimi, kaldığım yerden nasıl eklenerek devam edeceğimi, bölümlendirmeyi nasıl yapacağımı, telefonumu kapatmam ya da sessize almam gerektiğini, hangi okuma kabininde başlarsam kitap bitene kadar o kabini kullanarak devam edeceğimi anlattılar.

Didem Oktay ve Kenan Demir sizinle ilgileniyor. Kenan Demir’in, yüksek oranda görme engeli var, sohbetimizde az bir ışık geliyor demişti. Munis, nazik yaklaşım ve konuşmasıyla sizin endişelerinizi gideriyor. Didem Oktay da oldukça ilgili ancak onun fotoğrafını çekemedim.

Aklınızda ve yanınızda bir kitap yok diyelim, gönüllülerin bıraktığı kütüphaneden okunmamış bir kitabı oradan alıp okuyabiliyorsunuz.

Eğer siz bir yazarsanız, kendi kitabınızı seslendirmek istiyorsanız, “Yazarının Sesinden” diye bir bölümleri var, orada yer alıyorsunuz. Bu da yazar için muhteşem bir şey, hem yazısal, satırsal hem de sessel ölümsüzlük elde ediyor, ya da kalıcılık.

Ben de Mürekkep Acısı şiir kitabını bu kapsamda okumak istiyorum.

Şiirin her ne kadar, elde mikrofon, şarkıcı gibi, mekan dolaşa dolaşa okunması, şiir geceleri, hala bana tuhaf gelse de bu ayrı bir durum.

Sesli Kütüphanede, su, çay, kahve, sallama çay, şeker, kullan at tarzı bardak var. Eğer o gün uzun saatler okuma yapacaksanız, bir üst kata çıkıp, misafir odasında çayınızı tv seyrederken içebilirsiniz.

Kadıköy Engelliler Merkez Binasının dolayısıyla Sesli Kütüphanenin hemen karşısında park var, spor aletleri var, hem kendinize parkı hem de körlere sesinizi hediye etme imkanı bir arada.

Sesli Kütüphane ve Okuduğum Kitap

“Yatıyorum Bir Şey Diyor musun?

Neden Bu Kitabı Seslendirdim?

Gerek GETEM’in gerekse Sesli Kütüphanenin okunmuş kitaplar listesine baktığımda, roman, öykü, şiir, deneme, ders… kitapları çoğunlukta idi.

Buna karşın kadın erkek ilişkisine, duygusal ilişkilere, sevgi, birliktelik, evlilik, aşk sorunlarına ilişkin okunmuş  pek kitap göremedim. Körlerin birçok ihtiyaçları, görenler tarafından fark edilirken, acaba duygusal ilişki alanlarına yönelik durumlar en çok gözden kaçırılan konumuydu ne dersiniz?

2017’de haberdar olup, hem almak için hem okumak için heyecan duyduğum okurken de çok beğendiğim Şule Öncü’ün, “Yatıyorum Bir Şey Diyor musun?”, kitabını, kendim için okumuş, bu sefer ise körlerin duygusal ilişkilerine katkı sunması amacıyla okuyacağım için heyecanlıydım.

Kitap için yazılmış cümleye (Çarpıcı tespitler, zihin açan yorumlar ve birçok faydalı öneriyle dolu bu kitap, ilişkiye, kendinize ve partnerinize bakış açınızı değiştirecek, içgörü ve farkındalığınızı artıracak, ilişki sorunlarına daha gerçekçi, doğrudan ve serinkanlı yaklaşabilmenizi sağlayacak. İlişki, bağlanma, yakınlık-mesafe, aşk, ayrılık, aldatma, ıssız ilişkiler, kadınlık-erkeklik meselesi, sosyal medya ve çevrimiçi ilişkilere dair pek çok sorunun yanıtı ve çözüm önerileri “Yatıyorum Bir Şey Diyor musun?”da.) katılıyorum. Kendiniz için de okuyun derim.

Şule Öncü’yü (psikolog/yazar) bizzat tanımamakla birlikte, sosyal medyadan ekliyiz birbirimize. Kitabını okumak için izin almadım. Sadece başladığımda kendi profilimde bunu paylaşırken etiketleyerek haberdar ettim, kendimce. Sanırım ya görmedi ya da görüp bir şey demek istemedi. Ben de başka bir şey demedim. Bu sonucu paylaştığımda bir şey derse, buraya ilave ederim. 🙂 Çalışmalarını, kitaplarını takip etmenizi tavsiye ederim.

Sesli Kütüphane ve İlk Sesim

İlk okuduğum satırlarda, o kadar dilim damağım kurudu ki her iki cümlede bir su yudumlamaktan, kayıt, dur, kayıt, dur, sil, kayıt, dur… tekrarlarım oldu.

Daha birkaç hafta önce, gözümde kocaman teknik bir iş, yapabilir miyim, o programı kullanabilir miyim, gibi kocaman endişelerim bitmişti. Son derece basit bir program karşımda duruyor, öğrenmem 1 dakikamı almış ve ilk oturuşta 30 sayfa okumuştum bile. Saat 16:30 olduğunda, bina görevlisi birazdan burası kapanacak, ona göre dediğinde, içimden,-ama daha yeni başlamıştım- desem de, tabi tabi diyerek, çıktım.

Okumamdan 1 dk Kesitler

Pek tabi, ilk okumamda epey eksiğim olmuştur, telaffuzum, kesmelerim, etraf sesi dikkatsizliğim, durmalarım, nefes alıp verişim, yabancı kelimeleri teleffuz zorluğum, vurgulamalarım… gibi. Affola deyip, çabaya devam ettim. 

Sesli Kitap Okuyacaklar!

• Okuyacağınız kitabı, körlerin talepleri listesinden seçmeniz, muhteşem olur.

• Okunmuşlar listesine bakın, tekrara düşmeyin.

• Körler, ilkokul, ortaokul, lise, üniversite, master, doktora gibi eğitim/öğretim/yeterlilik/uzmanlık alanlarında okuyorlar. Dolayısıyla bu alanlardaki  ders kitaplarını okumak ayrı bir özen/okuyabilme bilgisi gerektiriyor. Nasıl mı? Örneğin bir coğrafya ders kitabı, test kitabı seslendirecekseniz, gördüğünüz şekilleri, fotoğrafları çok net, sade, yorumsuz, kafada çok iyi canlanacak ve de iyi betimleyebilecek olmanız lazım, Türkiye haritasını, bir göl fotoğrafını, tabloları, keza soru – cevaplı test kitaplarında, sorularda yer alan şıklardan doğru şıklar, sizin görsel olarak önünüzde dururken, bunları atlamadan seslendirmeniz gibi.

• Bitirebileceğiniz kitapları okumakla başlayın. Okuyacağınız kitabı önce inceleyin, en azından içinden kesitler okuyun, içerik, cümle yoğunluğu, betimleme gereği, sayfa sayısı, kitabın söylem dili, size ne kadar hitap ediyor bakın. Bu unsurlar okuma ve okumaya devam isteğinizi etkileyecektir. Okumasını bitiremediğiniz kitap çöptür.

Milli Eğitim Bakanlığa Seslenelim

Türkiye’deki, farklı hatta aynı ildeki, körler için kitap seslendirmelerinde, birçok kez birbirinden habersiz aynı kitap okunmuş. Neden? Çünkü, Türkiye’de, körler için kitap seslendirmesini yapan her kuruluş müstakil çalışıyor. Neredeyse birbirleriyle, elektronik kütüphane aşamasında hiçe yakın iletişim kurmuyorlar.

Milli Eğitim Bakanlığı, buna el atmalı, Turkiye.gov.tr, ya da ayrıca bir web sitesi oluşturarak, tüm müstakil çalışmaları tek bir çatıda toplamalı. Kör, Türkiye’nin neresinde olursa olursun, her yerden bu tek çatıya erişebilmedir.

Örneğin, ben Yozgat’ta bir kör olsam, İstanbul’un Kadıköy semtindeki bir belediyenin böyle bir çalışma yapıp yapmadığını nereden bileceğim?

Kitap seslendirilirken, kitap seslendireceklere mini bir eğitim şart olmalı. Sizler de araştırma yaptığınızda göreceksiniz ki, her müstakil sesli kitap okumasında dikkat edilecek hususlar, çok detaylandırılmış, ince elenmiş, sık dokunmuş ileri seviye en doğru okuma bilgisini barındır-ma-mak-tadır. Maddeler halinde, görsellerin, tabloların, parantezlerin, tırnak işaretlerinin, ünlemlerin, matematiksel (çarpma/bölme/formül,eşitlik) ifadelerin nasıl söyleneceği, renk hususlarının nasıl ifade edileceği… gibi her konu düşünülmüş, standarda kavuşturulmuş olmalıdır.

Bir de, her kurum ve kuruluş, körlerin bu müstakil sitelere üyelik şartları ve süreçleri başka başka, bazıları kayıttan önce, kayıt için fiziksel körlük ispatı istiyor. Tabi gerek okuyan gerekse bunu sağlayan kurum ticari olarak satmadıkları gönüllü katkının, bir gören tarafından kullanılarak suistimal edilmesini istemiyor. Haklılar.

Bu yazım, Milli Eğitim Bakanlığı’na, bu ihtiyacı ve gerekliliği bildiren, talep eden açık bir mektuptur.

Körler İçin Yararlı Linkler

GETEM’in sayfasında oldukça yararlı linkler verilmiş.

Sorularınız Varsa Yazın Cevaplarım

Başlamadan önce merakettiğiniz sorularsa varsa, aşağıdaki yoruma yazarak sorun, seve seve cevaplarım.

Şükran Aydın

Sesli Kütüphane Yüreğinize ♥ Seslendi mi?

Sizin, körler için kitap okumada dikkat çekmek istediğiniz bir husus varsa, aşağıdaki yoruma yazarsanız, onları bu iletinin içine adınız/soyadınızla taşımaktan mutluluk duyarım.

Sesli Kütüphane Yazısını Paylaşır mısınız?

Bu yazıyı, sesli kütüphanede sesini ölümsüzleştirmek isteyecek çevrenize iletebilir misiniz? Teşekkür ederim.

Bu yazı 18.06.2020 tarihinde güncellenmiştir.